Nám là một tình trạng da xuất hiện các mảng sắc tố sẫm màu, thường xuất hiện ở trên mặt, hai bên má, mũi, cằm… ảnh hưởng đến vẻ đẹp của da và rất khó để chữa trị. Muốn điều trị nám da, bạn nên hiểu rõ nguyên nhân và nám của bạn thuộc loại nào để áp dụng đúng phương pháp.
I. Nám da là gì?
Nám da (muh-LAZ-muh) là một rối loạn phổ biến ở phụ nữ có da tông màu trung bình hoặc sẫm và phụ nữ mang thai.
Các mảng tối trên da do melanin sản xuất xuất hiện trên các khu vực tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Nám có nhiều khả năng xuất hiện ở những phụ nữ trải qua biến động nội tiết tố do mang thai, trong khi dùng thuốc tránh thai hoặc liệu pháp thay thế hormone. Nguy cơ thậm chí còn cao hơn ở những người tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng mặt trời hoặc những người phải chịu đựng sự kích thích mãn tính từ các yếu tố bên ngoài như hóa chất, mài mòn và tẩy lông.
Nám xuất hiện đầu tiên giống như sự xuất hiện các vết cháy nắng và sau đó đổi thành màu sẫm.
Nám xuất hiện theo ba kiểu riêng biệt trên khuôn mặt:
- Trung tâm mặt: được xác định bởi nám trên trung tâm của khuôn mặt. Đây là sự xuất hiện phổ biến nhất vì nó có ở môi trên, cằm, trán, má và mũi.
- Kiểu Malar: nám ở má trên.
- Nám ở vùng da xương hàm: xuất hiện trên hàm.
Mặc dù không phổ biến nhưng nám cũng có thể được tìm thấy trên các bộ phận khác của cơ thể như phần trên của cổ và cẳng tay (nám ngoài da).
II. Phân biệt các loại nám da
✧ Dựa vào vị trí cũng như mức độ, nám được chia thành 4 loại:
- Nám biểu bì: Loại nám này xảy ra khi có thêm melanin ở các lớp bên ngoài của da (biểu bì).
- Nám sâu: Loại nám này xuất hiện khi các tế bào tiêu hóa melanin, được gọi là melanophages, được phát hiện trong các lớp khác nhau của da (hạ bì).
- Nám da hỗn hợp: Loại nám này là sự kết hợp giữa các loại nám biểu bì và hạ bì.
- Cuối cùng, loại nám thứ tư không có tên nhưng được đặc trưng bởi melanocytes ở những người có làn da sẫm màu. Trong một số ít trường hợp, các chuyên gia có thể cần thực hiện sinh thiết da để chẩn đoán.
✧ Dựa vào tính ổn định của các vết nám, nám được chia thành 2 loại:
- Nám ổn định: Nói một cách đơn giản, nám ổn định là một loại không thay đổi nhiều từ ngày này sang ngày khác hoặc tuần này sang tuần khác. Và nó thường không tăng trưởng nhanh khi tiếp xúc với ánh mặt trời trong vài phút.
- Nám không ổn định: Nó định liên tục thay đổi, dễ bị kích thích trở nên tối hơn và cực kỳ nhạy cảm với ánh nắng mặt trời. Ngay cả khi bạn tiếp xúc với nhiệt độ cao như bồn nước nóng cũng có thể khiến nám bùng phát.
III. Nguyên nhân gây nám
Không có nguyên nhân rõ ràng gây nám da. Dưới đây là các khả năng:
1. Yếu tố bên trong cơ thể
- Di truyền
- Thay đổi nội tiết tố: phụ nữ mang thai, mãn kinh, rối loạn kinh nguyệt…
- Mắc các bệnh phụ khoa mãn tính: viêm tử cung, các bệnh về gan…
- Do tâm trạng, trạng thái tinh thần căng thẳng kéo dài.
2. Yếu tố bên ngoài
- Chế độ ăn uống, nghỉ ngơi, sinh hoạt không hợp lý.
- Sử dụng thuốc, mỹ phẩm không đúng cách.
- Sử dụng thuốc tránh thai trong thời gian dài.
- Tác động của môi trường: ánh nắng mặt trời, khói bụi, ô nhiễm…
IV. Phương pháp điều trị nám da
Sử dụng sai phương pháp điều trị sẽ làm tình trạng tăng sắc tố trở nên tồi tệ hơn và lãng phí tiền bạc. Để tìm ra cách trị phù hợp, bạn phải hiểu những gì đang xảy ra trong cơ thể của bạn và phương pháp điều trị nám nào phù hợp.
Trước khi lựa chọn phương pháp điều trị, bạn phải đến bác sĩ da liễu để biết được tình trạng nám của bạn do nguyên nhân gì, và nó thuộc loại nám nào.
Sẽ có những trường hợp bác sĩ da liễu không điều trị nám cho bạn. Bởi vì đôi khi việc điều trị nám làm cho tình trạng nám trở nên tồi tệ hơn, khiến bạn không hài lòng.
1. Trị nám bằng thuốc bôi kê đơn
✧ Hydroquinone
Hydroquinone có dạng kem dưỡng, gel, chất lỏng hoặc kem và bôi trực tiếp lên da.
✧ Tretinoin (retin-A) và corticosteroid
Tretinoin (retin-A) và corticosteroid thường được sử dụng cùng với kem hydroquinone để làm sáng các mảng tối của da.
✧ Kem chứa axit kojic hoặc axit azelaic
Axit azelaic thường có trong kem, gel hoặc lotion và rất an toàn cho phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, đôi khi nó sẽ khiến bạn cảm thấy nhức như bị côn trùng cắn.
Axit kojic hoặc axit kojic dipalmitate giúp cải thiện làn da sáng nhưng axit kojic có thể gây viêm da tiếp xúc do kích ứng.
2. Dùng hóa chất lột
Dùng hóa chất lột để loại bỏ các mảng nám sẫm màu bằng hóa chất có chứa axit glycolic.
Tuy nhiên, việc lột hóa chất này không thật sự an toàn cho làn da, vì có khả năng gây kích ứng da, làm các vết nám phát triển nhanh hơn và đôi khi cũng không loại bỏ các vết nám. Vì thế, khi sử dụng phương pháp này, bạn cần lưu ý đến việc ăn uống, cũng như bảo vệ làn da tránh khỏi các tác nhân bên ngoài.
3. Điều trị bằng laser
Đây là phương pháp điều trị nám nhanh chóng cũng như hiệu quả nhất từ trước đến nay.
Liệu pháp này sử dụng cơ chế ánh sáng kết hợp với thuốc đặc trị tác động đến các hắc tố melanin trên bề mặt da. Các năng lượng từ các bước sóng khác nhau sẽ phân hủy hắc sắc tố melanin thành các hạt li ti và đào thải chúng ra ngoài.
Trị nám bằng laser còn kích thích phát triển và tái tạo tế bào da mới làm mờ nám và trắng sáng mịn màng chỉ trong 1-2 tuần.
Nám có thể gây ra sự biến đổi của sự đổi màu da tùy thuộc vào nồng độ, mật độ và độ sâu của melanin tại các vị trí khác nhau trong khu vực bị ảnh hưởng. Vì vậy, các phương pháp trị nám thành công nhất thường cần một loạt các laser khác nhau.
4. Sử dụng nguyên liệu từ thiên nhiên
Mặc dù phương pháp này không loại bỏ hoàn toàn các vết nám của bạn nhưng nó có thể làm giảm màu của các vết nám, cũng như ngăn chặn vết nám quay lại một cách hiệu quả.
Bạn có thể dùng các thực phẩm này trong bữa ăn, hoặc chế biến làm mặt nạ đều tác động hiệu quả đến các vết nám.
Một số thực phẩm có thể giúp ích cho làn da của bạn: nha đam, táo, nước chanh, nghệ, yến mạch…
