Bệnh zona thần kinh, hay còn gọi là giời leo thực chất là bệnh do sự tái hoạt động của virus herpes zoster – loại virus đồng thời gây bệnh thủy đậu. Người bệnh có thể bị zona thần kinh do lây nhiễm virus từ người khác hoặc do virus có sẵn trong cơ thể. Nhận biết sớm những biểu hiện bệnh zona thần kinh giúp việc chẩn đoán và điều trị hiệu quả hơn.
1. Biểu hiện bệnh Zona thần kinh điển hình
Bệnh zona thần kinh thực chất do virus Herpes Zoster ẩn trong các gốc và tế bào thần kinh hoạt động gây ra. Chúng di chuyển dọc theo dây thần kinh và gây phát ban, mụn rộp ở vùng da bị ảnh hưởng. Nặng hơn virus có thể gây viêm dây thần kinh, tổn thương cơ quan dẫn tới các biến chứng như: Giảm thị lực, giảm thính lực, viêm gan, viêm thận, viêm não,…
Zona thần kinh còn được gọi là bệnh giời leo
Bệnh zona thần kinh tiến triển theo 2 giai đoạn với biểu hiện đặc trưng như sau:
1.1. Giai đoạn 1: Trước khi phát bệnh
Người bệnh có các triệu chứng nhiễm trùng như: Sốt nhẹ, cơ thể mệt mỏi, người đau nhức,… Lúc này virus đã tấn công đến các dây thần kinh nhưng chưa gây triệu chứng trên da, vì thế rất khó phát hiện bệnh ở giai đoạn này.
1.2. Giai đoạn 2: Zona gây triệu chứng trên da
Ngay sau giai đoạn khởi phát, zona thần kinh sẽ nhanh chóng gây ra những vết phát ban ửng đỏ, ngứa rát, đôi khi đau nhức rất khó chịu. Đặc biệt là các nốt mụn nước xuất hiện dày đặc, da mỏng thấy rõ dịch trong suốt. Tổn thương này khá giống như vết bỏng song gây đau đớn hơn.
Người bệnh có thể vẫn bị sốt và cơ thể mệt mỏi nhưng triệu chứng không rõ ràng. Đau do zona thần kinh thường không chỉ do các tổn thương da mà do viêm dây thần kinh, mức độ đau ở mỗi người bệnh là khác nhau. Thông thường, bệnh nhân càng lớn tuổi thì zona thần kinh càng gây đau đớn hơn.
Zona thần kinh thường tự hết sau một vài tuần
Giai đoạn 2 thường kéo dài trong khoảng 1 – 2 tuần rồi bệnh sẽ tự khỏi. Dấu hiệu khỏi bệnh là các dịch trong mụn nước đục dần, sau đó vỡ ra, hình thành lớp vảy bọc quanh mụn. Khi lớp vảy khô lại và bong ra, vùng da tổn thương sẽ mau chóng lành lại.
Tuy nhiên trong trường hợp zona thần kinh diễn tiến nặng, bệnh nhân bị nhiễm trùng thì bệnh sẽ kéo dài hơn, triệu chứng cũng nặng hơn. Bệnh nhân cần sớm tới cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị sớm, tránh nhiễm trùng máu và các biến chứng nặng khác.
2. Chẩn đoán zona thần kinh
Thông thường, chỉ cần nhìn vào vị trí phát ban, bác sĩ có thể chẩn đoán xác định bệnh zona thần kinh. Tuy nhiên trong một số trường hợp, bác sỹ cần lấy dịch mủ và xét nghiệm để chẩn đoán chính xác. Dựa trên mức độ bệnh và nguy cơ biến chứng, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng thuốc và hướng dẫn chăm sóc vết thương phù hợp.
Chẩn đoán và điều trị zona thần kinh đều không quá khó khăn, điều quan trọng là người bệnh cần điều trị sớm ngay khi các vết phát ban xuất hiện. Ngoài ra nếu thấy biểu hiện bất thường như cơ thể sốt cao, tổn thương sưng đau, có dấu hiệu nhiễm trùng hoặc thị lực, thính giác suy giảm thì cần sớm thăm khám kiểm tra.
3. Biến chứng zona thần kinh
Tùy vào vị trí xuất hiện cũng như dây thần kinh bị ảnh hưởng mà biến chứng bệnh có thể khác nhau. Ví dụ như zona thần kinh ở quanh mắt hoặc trán có thể biến chứng nhiễm trùng mắt, giảm thị lực tạm thời, thậm chí mù vĩnh viễn nếu không can thiệp sớm.
Zona thần kinh có thể gây biến chứng đau dây thần kinh
Một số trường hợp virus có thể tấn công vào tủy sống hoặc não, gây những biến chứng nặng khó phục hồi. Những Biến chứng zona thần kinh thường có thể ngăn ngừa bằng cách điều trị bệnh zona càng sớm càng tốt.
4. Cách điều trị zona thần kinh tại nhà
Hiện vẫn chưa có biện pháp điều trị zona thần kinh khỏi hoàn toàn, bởi virus không bị tiêu diệt hoàn toàn mà vẫn có thể tồn tại trong cơ thể tại các gốc thần kinh. Thông thường bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc kháng virus để giảm triệu chứng và rút ngắn thời gian nhiễm bệnh. Cùng với đó là các loại thuốc điều trị triệu chứng như: thuốc giảm đau, thuốc chống trầm cảm, thuốc kháng sinh,…
Ngoài ra, bạn cũng có thể kết hợp những cách hỗ trợ điều trị zona thần kinh tại nhà dưới đây để ngăn ngừa biến chứng và nhanh chóng hồi phục.
4.1. Tinh dầu thiên nhiên
Tinh dầu thảo dược từ lâu đã được sử dụng để cải thiện sức khỏe da, điều trị các bệnh lý về da. Với vùng da bị zona thần kinh, các loại tinh dầu dưới đây có đặc tính giảm kích ứng, thúc đẩy hồi phục da hiệu quả:
- Tinh dầu cúc la mã: Cải thiện vết loét, chống viêm, kháng khuẩn.
- Tinh dầu tràm trà: Kháng khuẩn, chống viêm, thúc đẩy làm lành vết thương.
- Tinh dầu khuynh diệp: Chống viêm, tăng tốc độ hồi phục tổn thương.
Tinh dầu tràm trà có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm tốt
4.2. Chăm sóc làm sạch vùng da bị tổn thương
Vùng da phát ban, nổi mụn nước do zona thần kinh rất dễ bị nhiễm trùng, khiến bệnh kéo dài và dễ để lại sẹo. Vì thế chăm sóc làm sạch rất cần thiết. Sử dụng nước mát lạnh, sạch sẽ giúp giảm đau, làm dịu cơn ngứa do zona gây ra. Ngoài ra, đừng quên vệ sinh sạch vùng da này bằng dung dịch sát khuẩn chuyên dụng hoặc nước muối sinh lý.
4.3. Dùng kem dưỡng ngăn ngừa sẹo
Nếu bạn vô tình gãi hoặc chà xát mạnh vào vết phát ban, mụn nước zona có thể để lại sẹo và khiến tổn thương kéo dài hơn. Kem dưỡng cơ thể hoặc các loại kem bôi chuyên dùng sẽ giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn, cũng thúc đẩy quá trình làm lành da. Nên lựa chọn kem dưỡng có thành phần tự nhiên, giúp ngăn ngừa sẹo, nhất là khi zona xuất hiện ở mặt, quanh mắt hoặc cổ.
4.4. Tăng cường sức khỏe bằng chế độ ăn
Hệ miễn dịch suy yếu sẽ khiến bệnh zona thần kinh nặng hơn, dễ gây biến chứng. Vì thế thực hiện chế độ ăn uống đầy đủ và tập thể thao giúp tăng cường hệ miễn dịch là biện pháp hiệu quả.
Người bệnh nên bổ sung thực phẩm chứa các loại vitamin và dưỡng chất như Vitamin C, E, Acid amin lysine, Vitamin A, B12,… Các loại thực phẩm tốt như: trứng, sữa, lá rau xanh, thịt bò, cá, thịt gà, cây họ đậu, trái cây có màu vàng,…
Vitamin C giúp tăng sức đề kháng của cơ thể
Đồng thời, nên tránh ăn thực phẩm giàu chất béo bão hòa, thu nạp quá nhiều đường và thực phẩm chứa carbohydrate tinh chế có thể khiến hệ thống miễn dịch suy yếu thêm, khiến bệnh càng trầm trọng hơn.
Biểu hiện bệnh zona thần kinh khá đa dạng, tùy từng vị trí xuất hiện mà sẽ có những dấu hiệu và biến chứng khác nhau. Điều quan trọng và điều trị sớm và tích cực ngay khi xuất hiện phát ban da.
