Cho tới nay, thế giới đã có rất nhiều trẻ mắc COVID-19. Ở Việt Nam, chưa có con số thống kê chính xác, nhưng gần đây ngày càng nhiều trẻ mắc bệnh. Có một vấn đề khiến cho nhiều người lo ngại, đó là trẻ em có thể mắc tình trạng hậu COVID-19.
May mắn là cho tới lúc này, trẻ em thường bị bệnh nhẹ hơn rất nhiều so với người lớn. Nhiều trẻ không có triệu chứng hoặc nếu có thì cũng chỉ cần dùng một số loại thuốc thông thường như hạ sốt, thuốc ho, thậm chí không cần dùng thuốc cũng có thể an toàn vượt qua đợt bệnh.
Tình trạng hậu COVID-19 khiến cho nhiều người lo ngại. Thực tế có rất nhiều người hiểu lầm về nó và có thái độ lo lắng quá mức. Thậm chí có người còn đưa con tới các cơ sở y tế với mong muốn khám hậu COVID-19 dù cho em bé không hề có biểu hiện bệnh lý gì.
Vậy tình trạng hậu COVID-19 là gì? Biểu hiện ở trẻ em ra sao? Phòng tránh thế nào? Khi nào cần đi khám?… Cùng tìm hiểu qua bài viết này.
1. Tình trạng hậu COVID-19 là gì?
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thì hậu COVID-19 là tình trạng bao gồm một loạt các triệu chứng (cả về thể chất và tinh thần) xảy ra trong hoặc sau khi nhiễm COVID-19 (thường trong vòng 3 tháng), tồn tại kéo dài ít nhất 2 tháng và không giải thích được bằng các chẩn đoán thay thế.
Hiện cũng có nhiều thuật ngữ khác nhau chỉ tình trạng này như “COVID-19 kéo dài”, “Di chứng sau giai đoạn COVID-19 cấp tính”, “COVID-19 mạn tính”… Nhưng thuật ngữ “hậu COVID-19” là phổ biến nhất.
Phụ huynh không nên quá hoang mang lo lắng, mà cần theo dõi trẻ và đưa đi khám khi cần thiết.
2. Hậu COVID-19 có thể xảy ra ở những trẻ nào?
Theo WHO thì hậu COVID-19 có thể xảy ra ở bất kỳ trẻ nào, kể cả những trẻ trước đó mắc COVID-19 mà không có triệu chứng.
Các triệu chứng của tình trạng hậu COVID-19 có bắt đầu ra ngay từ ngày đầu tiên khi bắt đầu mắc COVID-19 rồi tồn tại kéo dài hoặc ở xuất hiện giai đoạn sau này.
3. Các biểu hiện của hậu COVID-19
Theo Viện Hàn lâm Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) thì tình trạng hậu COVID-19 ở trẻ em có thể bao gồm các vấn đề sau:
- Vấn đề về hô hấp: COVID-19 thường ảnh hưởng đến phổi nhất, nên các triệu chứng hô hấp kéo dài khá phổ biến, bao gồm: Ho, đau ngực, khó thở. Các triệu chứng này có thể kéo dài 3 tháng hoặc lâu hơn.
- Vấn đề về tim mạch: Các triệu chứng của viêm cơ tim có thể xảy ra, bao gồm: Đau ngực, khó thở, nhịp tim không đều và mệt mỏi.
- Mùi và vị: Khoảng 1/4 trẻ em từ 10-9 tuổi bị thay đổi mùi, vị giác khiến ảnh hưởng đến thói quen ăn uống và đặc biệt khiến trẻ có thể không nhận ra một số mùi nguy hiểm (khói, khét khi cháy, chập điện…)
- Các vấn đề về thần kinh: Giai đoạn COVID-19 cấp tính có thể gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh. Trong một số trường hợp hiếm có thể dẫn đến đột quỵ hoặc viêm não. Trẻ em đã từng bị COVID-19 có thể có những thay đổi nhỏ về chú ý, ngôn ngữ, vận động và tâm trạng.
- Mệt mỏi về tinh thần: Đãng trí hơn, giảm khả năng chú ý, học tập khó khăn hơn, đọc chậm hơn, đọc ngắt quãng, đọc lặp lại nhiều lần, khả năng viết chậm hơn… có thể xảy ra. Nếu trẻ căng thẳng, ngủ không đủ giấc có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng này.
- Mệt mỏi về thể chất: Trẻ có thể dễ mệt mỏi hơn và sức chịu đựng khi hoạt động kém hơn, ngay cả khi không có các tổn thương về tim mạch hoặc hô hấp do virus gây ra.
- Đau đầu: Đau đầu là một triệu chứng phổ biến trong và sau khi mắc COVID-19. Ngủ đủ giấc, uống nhiều nước, ăn uống lành mạnh và hạn chế căng thẳng có thể giúp trẻ giảm bớt.
- Sức khỏe thâm thần và hành vi: COVID-19 có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của trẻ. Đặc biệt, đối với trẻ đang mắc các rối loạn, bệnh tâm thần/hành vi, việc phải nhập viện, cách ly, nghỉ học… có thể làm cho các triệu chứng trầm trọng hơn.
- Hội chứng viêm đa hệ cơ quan ở trẻ em (MIS-C): Đây là một biến chứng hiếm gặp nhưng rất nặng, có nguy cơ dẫn đến tử vong, thường xảy ra từ 2 đến 6 tuần sau khi mắc COVID-19. Nhiều cơ quan trong cơ thể bao gồm tim, phổi, thận, não, da, mắt, các cơ quan tiêu hóa… có thể bị tổn thương. Các biểu hiện bao gồm sốt dài hơn 3 ngày kèm theo:
- Tổn thương da niêm mạc (nổi ban, đỏ mắt, môi đỏ, lưỡi đỏ như quả dâu tây, phù nề bàn tay, bàn chân);
- Rối loạn tiêu hóa (đau bụng, tiêu chảy, nôn);
- Suy tim (mệt, xanh tái, môi nhợt, tay chân lạnh)
- Các triệu chứng của bệnh đái tháo đường: Đi tiểu thường xuyên, trẻ hay khát nước, nhanh đói, giảm cân, mệt mỏi, buồn nôn, nôn, đã được báo cáo ở một số trẻ em mắc COVID-19.
4. Tình trạng hậu COVID-19 kéo dài bao lâu?
Rất khó để dự đoán tình trạng hậu COVID-19 sẽ kéo dài bao lâu. Những dữ liệu hiện tại chưa có đầy đủ để đánh giá nên phải theo dõi thêm.
5. Khi nào cần cho trẻ đi khám?
Theo WHO, thời gian theo dõi trước khi chẩn đoán mắc tình trạng hậu COVID-19 thường là 3 tháng sau khi trẻ mắc các triệu chứng đầu tiên.
Tuy vậy, nếu các triệu chứng ảnh hưởng nhiều tới trẻ hoặc những trẻ có bệnh lý nền hoặc trước đó mắc COVID-19 mức độ trung bình trở lên thì có thể đi khám sớm hơn. Lúc này trẻ sẽ được đánh giá mức độ nặng, tìm nguyên nhân của các triệu chứng hiện tại, mức độ hồi phục của COVID-19, phát hiện các biến chứng, điều chỉnh việc điều trị bệnh lý nền nếu cần… để có hướng khắc phục sớm.
Đưa trẻ đi kiểm tra sức khỏe nếu các triệu chứng COVID-19 kéo dài hơn 2 tháng.
6. Hậu COVID-19 được điều trị như thế nào?
Với mỗi tình trạng cụ thể sẽ có biện pháp điều trị phù hợp. Việc chăm sóc, theo dõi toàn diện bao gồm cả phục hồi chức năng có thể giúp ích cho trẻ.
Hiện tại, tình trạng hậu COVID-19 vẫn còn là vấn đề mới và cần nghiên cứu thêm. Do đó có thể còn nhiều thay đổi về các triệu chứng, cách theo dõi, phương pháp điều trị tình trạng này trong thời gian tới.
Lưu ý rằng, hiện nay trong các group, các trang thông tin điện tử có rất nhiều thông tin gây nhiễu. Chúng ta đọc thông tin cần có chọn lọc để không bị lo lắng quá mức và cũng không được chủ quan. Điều quan trọng là nếu trẻ mắc COVID-19, cần bình tĩnh và theo dõi trẻ cẩn thận.
Sau khi mắc COVID-19, những trẻ có triệu chứng kéo dài trên 2 tháng hoặc ngắn hơn nhưng ảnh hưởng tới trẻ thì mới cần lo đến tình trạng hậu COVID-19 và đưa trẻ đi khám.
