VIÊM ĐA XOANG LÀ GÌ? TRIỆU CHỨNG VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ

Viêm đa xoang là căn bệnh ảnh hưởng đến nhiều xoang cùng lúc khiến cho người bệnh gặp phải nhiều triệu chứng nghiêm trọng như tắc nghẹt mũi, đau đầu, khó thở, hôi miệng. Việc tích cực điều trị bệnh từ sớm sẽ giúp bạn giảm thiểu được nguy cơ gặp phải các biến chứng nguy hiểm.

Viêm đa xoang là gì?

Xoang là những hốc rỗng nằm trong xương mặt được phân bố ở nhiều vị trí khác nhau. Bên trong mỗi xoang đều được lót bằng một lớp niêm mạc chứa lông chuyển chịu trách nhiệm mang chất nhầy cùng với bụi bẩn, vi khuẩn, virus, nấm hay các chất lạ ra khỏi xoang. Tùy theo vị trí mà xoang được chia thành các loại gồm xoang trán, xoang hàm, xoang sàng và xoang bướm.

Bệnh viêm đa xoang xảy ra khi có nhiều xoang bị tổn thương, viêm nhiễm cùng lúc

Bệnh viêm đa xoang là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở nhiều xoang cùng lúc. Điều này khiến cho bệnh nhân phải đối mặt với nhiều triệu chứng bất thường như nghẹt mũi, hắt hơi, chảy nhiều nước mũi, đau đầu… Chúng có khuynh hướng nghiêm trọng hơn so với khi chỉ bị viêm một xoang.

Trong y học, bệnh viêm đa xoang được chia thành hai thể gồm: Viêm đa xoang cấp tính và viêm đa xoang mãn tính. Bệnh không được kiểm soát tốt không chỉ mang đến nhiều dấu hiệu khó chịu mà còn phát sinh thêm các biến chứng ở cơ quan khác do tình trạng nhiễm trùng lây lan từ xoang. Việc phát hiện sớm và xác định được nguyên nhân gây viêm đa xoang sẽ giúp bạn lựa chọn được phương pháp điều trị bệnh hiệu quả hơn.

Nguyên nhân gây viêm đa xoang

Bệnh viêm đa xoang có thể khởi phát sau khi có một xoang bị nhiễm trùng . Do không được điều trị sớm và triệt để, tình trạng viêm nhiễm tiếp tục lây lan và ảnh hưởng đến các xoang khác. Ngoài ra, bạn còn có thể bị viêm đa xoang vì một trong những nguyên nhân dưới đây:

• Nhiễm virus, vi khuẩn hoặc nấm
• Thường xuyên hít phải khói thuốc thuốc lá hoặc sống ở nơi có không khí ô nhiễm, nhiều mạt bụi khiến cho niêm mạc các xoang bị kích ứng và bị viêm
• Không khí lạnh và khô hoặc cơ thể bị mất nước làm giảm chức năng hoạt động của lông chuyển. Điều này có thể khiến cho các chất ứ đọng lại trong xoang, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển gây bệnh viêm đa xoang.
• Viêm chóp răng khiến cho nhiễm trùng lây lan đến các xoang
• Các chấn thương ở vùng mũi xoang không được điều trị triệt để cũng có thể kích hoạt phản ứng viêm ở nhiều xoang cùng lúc
• Viêm đa xoang do ảnh hưởng của các bệnh lý ở mũi: Ví dụ như viêm mũi dị ứng, polyp mũi, viêm VA, lệch vách ngăn mũi.
• Do mắc bệnh viêm tai giữa hoặc các nhiễm trùng ở đường hô hấp dưới không được kiểm soát tốt khiến vi khuẩn lây lan đến nhiều xoang.
• Chấn thương các xoang do gặp áp lực khi di chuyển bằng máy bay, lặn sâu hoặc bơi lội ở những khu vực có nguồn nước ô nhiễm
• Nhét bấc mũi hoặc vướng dị vật trong mũi có thể gây tổn thương cho xoang và tạo điều kiện cho các tác nhân gây bệnh phát triển dẫn đến viêm xoang.
• Suy giảm hệ miễn dịch do mắc bệnh lý, chẳng hạn như HIV
• Người mới làm thủ thuật hay phẫu thuật ở vùng mũi xoang có thể bị nhiễm trùng đa xoang do không chăm sóc tốt sau mổ hoặc do không đảm bảo điều kiện tiệt trùng trong phòng mổ.
• Cơ thể nhạy cảm với thuốc Aspirin
• Một số trường hợp mắc hội chứng bất động lông chuyển bẩm sinh cũng dễ mắc bệnh viêm đa xoang.

Triệu chứng viêm đa xoang

Do ảnh hưởng đến nhiều xoang cùng lúc nên bệnh viêm đa xoang có các triệu chứng nghiêm trọng hơn so với người bị viêm một xoang. Tuy nhiên, các bệnh lý này đều có các dấu hiệu tương tự nhau như:

Đau đầu là triệu chứng thường gặp khi bị viêm đa xoang

• Nhức đầu hoặc đau nhức ở mặt nơi xoang bị viêm, chẳng hạn như quanh mắt, má, mũi…
• Sốt thường gặp trong giai đoạn nhiễm trùng đa xoang cấp
• Hơi thở, miệng có mùi hôi
• Giảm khứu giác hoặc vị giác. Khả năng ngửi mùi hay nếm vị thức ăn kém
• Thường xuyên có cảm giác mệt mỏi trong người
• Nghẹt mũi
• Khó thở
• Sổ mũi hoặc có dịch nhầy chảy từ trên mũi xuống cổ họng
• Dịch mũi thường có màu vàng hoặc màu xanh
• Có thể bị đau răng, đau hàm, đau họng hoặc ho

Thông thường, ở giai đoạn cấp tính các triệu chứng của bệnh viêm đa xoang có thể kéo dài trong khoảng 10 ngày rồi thuyên giảm. Tuy nhiên, do không được điều trị tốt hoặc phát hiện bệnh chậm trễ, các triệu chứng trên có thể kéo dài dai dẳng và nếu quá 12 tuần mà chấm dứt thì bệnh có thể tiến triển thành viêm đa xoang mãn tính. Lúc này, bệnh nhân thậm chí còn có nguy cơ gặp phải nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

Biến chứng của bệnh viêm đa xoang

Ở mức độ nặng, bệnh viêm đa xoang có thể gây ra nhiều biến chứng như:

– Biến chứng ở não:

• Viêm màng não
• Áp xe não
• Viêm não…

– Biến chứng ở mắt:

• Tổn thương dây thần kinh thị lực
• Viêm mắt
• Giảm thị lực tạm thời hay vĩnh viễn
• Mù lòa

– Các biến chứng khác:

• Mất khứu giác
• Polyp mũi
• Viêm tủy xương
• Viêm tai giữa
• Viêm họng
• Đau nửa đầu mãn tính
• Nhiễm trùng xương sọ…

Một số biến chứng của bệnh viêm đa xoang khá nguy hiểm và nếu không được xử lý kịp thời có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng, điển hình nhất là các biến chứng ở não. Chính vì vậy, bạn nên chủ động thăm khám và điều trị sớm ngay khi có các dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh viêm đa xoang để bệnh nhanh được chữa khỏi và giảm thiểu tác hại của bệnh tới sức khỏe.

Chẩn đoán bệnh viêm đa xoang

Các phương pháp hiện đang được áp dụng để chẩn đoán bệnh viêm đa xoang bao gồm:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ trao đổi với bạn về các triệu chứng đang gặp phải, tiền sử mắc bệnh, đồng thời kiểm tra bên trong mũi bằng mắt thường để tìm kiếm các dấu hiệu bất thường.

Bác sĩ khám mũi để tìm kiếm các dấu hiệu của bệnh viêm đa xoang

• Nội soi mũi: Một thiết bị nội soi có kích thước nhỏ gắn camera ở đầu sẽ được đưa vào trong mũi và tiếp cận với các xoang của người bệnh. Nó cho phép bác sĩ quan sát được những sự thay đổi bất thường trong cấu trúc mũi xoang, giúp phát hiện ra các xoang bị nhiễm trùng và mức độ tổn thương trong xoang.
• Chụp CT hay chụp MRI vùng mặt: Các phương pháp này sẽ giúp phát hiện các xoang bị ảnh hưởng và những thay đổi bất thường trong xoang.
• Kiểm tra dị ứng: Một số bệnh nhân bị viêm đa xoang do dị ứng. Nếu nghi ngờ mắc bệnh do nguyên nhân này, bác sĩ sẽ cho bạn làm xét nghiệm kiểm tra dị ứng trên da để xác định được tác nhân gây dị ứng.
• Nuôi cấy mô: Mẫu mô được lấy ra từ xoang bị viêm sẽ được đem vào phòng thí nghiệm nuôi cấy để xác định thủ phạm gây nhiễm trùng xoang.

Cách điều trị viêm đa xoang

Bệnh viêm đa xoang được điều trị bằng các phương pháp nội khoa hoặc ngoại khoa. Cụ thể như sau:

1. Chữa viêm đa xoang bằng nội khoa

Phương pháp nội khoa sử dụng thuốc kết hợp với một số giải pháp khác để đẩy lùi tình trạng nhiễm trùng trong các xoang và cải thiện triệu chứng bệnh mà vẫn bảo tồn được cấu trúc tự nhiên của xoang.

Thuốc chữa viêm đa xoang

• Thuốc kháng sinh: Các trường hợp nuôi cấy mô tìm thấy vi khuẩn sẽ được điều trị bằng phác đồ kháng sinh. Bác sĩ sẽ kê đơn cho bạn một loại thuốc nhạy cảm với vi khuẩn. Thường được sử dụng là Penicilline G, Amoxicilline , Augmentin hay Cefaclor … Liệu trình điều trị viêm đa xoang bằng thuốc kháng sinh có thể kéo dài từ 7 ngày tới 2 tuần hoặc lâu hơn tùy theo tình trạng nhiễm trùng trong xoang.
• Thuốc giảm đau: Giúp kiểm soát các cơn đau đầu, đau nhức mũi xoang và hạ sốt cho một số bệnh nhân.
• Thuốc co mạch: Bao gồm các loại thuốc xịt, thuốc nhỏ mũi hoặc thuốc uống có tác dụng toàn thân. Nó giúp giảm hiện tượng phù nề ở niêm mạc các lỗ thông khe tại xoang bị viêm và tăng cường dẫn lưu mủ cùng các tạp chất trong xoang ra ngoài.
• Thuốc kháng histamin: Loại thuốc này có tác dụng chống dị ứng, giảm nghẹt mũi, sổ mũi và các triệu chứng khác liên quan đến bệnh viêm đa xoang do dị ứng.
• Thuốc tan đờm: Một số bệnh nhân bị nghẹt mũi nghiêm trọng do dịch nhầy đặc quánh ứ đọng trong xoang. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc tan đờm để làm loãng chất nhầy, tạo điều kiện để loại bỏ chúng ra ngoài dễ dàng hơn khi xì mũi hay hút mũi.
• Thuốc Corticosteroid: Loại thuốc này thường được chỉ định ở dạng xịt hoặc thuốc uống. Thuốc có tác dụng giảm viêm mạnh nhưng lại chứa nhiều tác dụng phụ nên chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn.

Nhiều loại thuốc khác nhau được kê đơn để điều trị bệnh viêm đa xoang

Các phương pháp điều trị nội khoa khác ngoài thuốc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc điều trị viêm đa xoang, bạn có thể áp dụng một số phương pháp khác để hỗ trợ giảm nhẹ các triệu chứng và rút ngắn thời gian chữa bệnh.

• Phun khí dung làm loãng chất nhầy trong mũi, tăng khả năng dẫn lưu xoang, giúp người bệnh dễ thở hơn.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm trong phòng để giảm kích ứng cho niêm mạc mũi xoang, hạn chế sản xuất nhiều chất nhầy. Điều này có thể giúp cải thiện tình trạng nghẹt mũi, sổ mũi cho người bệnh.
• Xịt rửa mũi nhiều lần với nước muối sinh lý để loại bỏ sạch dịch nhầy và tạp chất tồn ứ trong các xoang, tạo điều kiện cho tổn thương trong xoang nhanh được chữa lành.
• Xông mũi bằng tinh dầu có tác dụng sát trùng tại chỗ, giảm nghẹt mũi, đau đầu và làm thư giãn thần kinh.
• Tắm với nước ấm giúp kích thích lưu thông máu đến chữa lành tổn thương trong xoang, làm thông mũi.
• Xoa bóp, bấm huyệt, châm cứu, diện chẩn… Đây là các phương pháp chữa viêm đa xoang không dùng thuốc đang được ứng dụng rộng rãi trong y học cổ truyền.

2. Điều trị bệnh viêm đa xoang bằng ngoại khoa

Các trường hợp bị viêm đa xoang tái phát trên 4 lần trong năm và đã được điều trị bằng nội khoa nhưng không có kết quả sẽ được chỉ định phẫu thuật. Bạn có thể được phẫu thuật nội soi hoặc phẫu thuật truyền thống. Trong quá trình mổ, bác sĩ sẽ lấy đi các mô bị bệnh, đồng thời loại bỏ polyp mũi, điều chỉnh vách ngăn mũi bị vẹo hoặc mở rộng lỗ thông xoang bị hẹp, cải thiện khả năng dẫn lưu của xoang.

Phẫu thuật là phương pháp được lựa chọn sau cùng để điều trị cho bệnh nhân bị viêm đa xoang

Việc phẫu thuật có thể làm thay đổi cấu trúc tự nhiên của xoang nên phương pháp này thường được lựa chọn sau cùng khi tất cả các phương pháp điều trị bảo tồn không mang lại hiệu quả như mong đợi sau một thời gian áp dụng.

Một số biến chứng có thể xảy ra sau phẫu thuật chữa viêm đa xoang như tổn thương ống lệ, lỗ thông xoang hàm sau bị lấp, tràn khí dưới da, rò dịch não tủy… Điều quan trọng là người bệnh cần được chăm sóc tốt sau mổ, nghỉ ngơi nhiều, hạn chế lao động nặng và tránh tiếp xúc với bụi bẩn hoặc khói thuốc lá trong ít nhất 2 tuần sau mổ để sức khỏe nhanh hồi phục.

Chế độ ăn uống sinh hoạt cho người bị viêm đa xoang

Trong ăn uống và sinh hoạt hàng ngày, người bị viêm đa xoang cần tuân thủ một số nguyên tắc nhất định để hỗ trợ đẩy nhanh hiệu quả điều trị.

• Có chế độ dinh dưỡng cân bằng, đa dạng các thực phẩm và nhóm chất
• Uống nhiều nước để làm loãng chất nhầy trong mũi, tăng cường dẫn lưu xoang và giúp duy trì độ ẩm cho niêm mạc mũi xoang.
• Bổ sung các thực phẩm giàu vitamin C như cam, quýt, dâu tây, cà chua, rau xanh… vào trong thực đơn. Chúng giúp cải thiện sức đề kháng và làm giảm tình trạng viêm nhiễm trong các xoang.
• Một số thực phẩm có đặc tính kháng viêm tự nhiên như hành, tỏi, gừng, nghệ, cá béo,… cũng là những gợi ý hữu ích cho thực đơn của người bị viêm đa xoang.
• Tránh ăn nhiều đồ béo, các thức ăn cay, ngọt và kiêng uống bia, rượu. Chúng có thể gây kích thích niêm mạc xoang và làm chậm quá trình hồi phục tổn thương trong xoang.
• Không đến những nơi có nhiều bụi bẩn, khói thuốc lá
• Mang khẩu trang bảo vệ cho mũi nếu phải đi ra ngoài
• Trong những ngày trời lạnh cần chú ý hạn chế ra ngoài trời, giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng mũi và cổ.
  Tập thể dục thường xuyên để nâng cao sức đề kháng và kích thích lưu thông máu đến sửa chữa tổn thương trong xoang.
• Trường hợp bị viêm đa xoang do dị ứng, bạn cần kiêng ăn các thực phẩm từng khiến bản thân bị dị ứng. Đồng thời tránh tiếp xúc với các yếu tố dị nguyên như lông chó mèo, phấn hoa, mạt bụi…