ĐIỀU TRỊ VIÊM XOANG Ở TRẺ NHỎ NHƯ THẾ NÀO?

Viêm xoang ở trẻ nếu không được điều trị kịp thời có thể gây nhiều biến chứng làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Việc điều trị viêm xoang ở trẻ cần sự hợp tác và kiên trì của cả thầy thuốc và các bậc cha mẹ, kết hợp điều trị triệu chứng, nguyên nhân và ngăn ngừa nguy cơ tái phát bệnh.

1. Sự nguy hiểm viêm xoang ở trẻ nhỏ

Viêm xoang là bệnh thường gặp ở trẻ em, trên lâm sàng thực tế đã phát hiện nhiều trường hợp viêm xoang ở trẻ sơ sinh. Đây là tình trạng niêm mạc các xoang cạnh mũi bị tổn thương do tác động của các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, nấm, khói bụi, hóa chất, chất gây dị ứng,…

Bệnh viêm xoang ở trẻ sẽ gây ra các triệu chứng như sốt nhẹ kéo dài, ho, hơi thở hôi, hay nôn ọe, sổ mũi, nước mũi có màu xanh hoặc vàng, trẻ trên 6 tuổi có triệu chứng nhức đầu, mệt mỏi, phù nề quanh mắt. Tùy theo diễn biến của bệnh mà viêm xoang ở trẻ được chia thành viêm xoang cấp tính (kéo dài dưới 4 tuần), viêm xoang bán cấp (kéo dài 4-8 tuần) và viêm xoang mạn tính (kéo dài 8-12 tuần).

Bệnh viêm xoang ở trẻ em nếu không được điều trị kịp thời sẽ gây nhiều biến chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ như: Viêm họng mạn tính, polyp mũi, viêm tai giữa ứ dịch, viêm phế quản mạn tính, viêm dây thần kinh thị giác, viêm ổ mắt,… Một số biến chứng nguy hiểm khác như viêm màng não, áp xe não, viêm não,… có thể gây đe dọa tính mạng trẻ nếu không được can thiệp kịp thời. Do đó, khi trẻ có các dấu hiệu của bệnh, các bậc cha mẹ nên nhanh chóng đưa trẻ đến các cơ sở y tế để được điều trị dứt điểm ngay từ đầu, tránh nguy cơ bệnh diễn biến nặng thành các biến chứng.

2. Chẩn đoán bệnh viêm xoang ở trẻ

2.1. Các phương tiện cận lâm sàng

Bên cạnh các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ có thể cho trẻ thực hiện một số kỹ thuật cận lâm sàng để củng cố chẩn đoán bệnh như:

• Nội soi mũi: Ở bệnh nhân viêm xoang, khi khám nội soi mũi thấy hai bên hốc mũi nhiều dịch nhầy đặc, chảy từ cửa mũi sau xuống họng, niêm mạc cuốn mũi phù nề.
• Chụp X-quang tư thế Blondeau – Hirtz thấy hình ảnh xoang bị mờ, niêm mạc xoang dày và hình ảnh mức khí-dịch trong các xoang.
• Chụp CT Scan giúp thấy rõ hình ảnh niêm mạc xoang bị tổn thương và những thay đổi về cấu trúc giải phẫu xoang, từ đó giúp bác sĩ định hướng trong phẫu thuật, phương pháp này đặc biệt có ý nghĩa trong những bệnh nhi bị viêm xoang mạn tính cần can thiệp ngoại khoa.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI), siêu âm xoang giúp chẩn đoán các bệnh lý về xoang.
• Lấy mẫu bệnh phẩm trong dịch mũi xoang, vòm mũi họng để nuôi cấy vi khuẩn, làm kháng sinh đồ.

2.2. Chẩn đoán phân biệt

Để điều trị viêm xoang ở trẻ nhỏ hiệu quả, cần chẩn đoán phân biệt viêm xoang và các bệnh lý khác có triệu chứng lâm sàng tương tự như:

• Bệnh viêm đường hô hấp trên: Viêm đường hô hấp trên thường chỉ kéo dài trong 5-7 ngày, trong khi đó bệnh viêm xoang ở trẻ kéo dài sau đó rất lâu, dai dẳng và có thể phát triển thành viêm xoang mạn tính.
• Bệnh viêm mũi dị ứng: Trẻ bị viêm mũi dị ứng thường phát bệnh vào thời điểm chịu tác động của tác nhân gây dị ứng, theo từng cơn. Trẻ bị ngứa mũi, hắt hơi liên tục, chảy nước mũi trong, không có mùi hôi, ngạt mũi từng bên hoặc cả hai bên, trẻ phải thở bằng miệng.

3. Điều trị viêm xoang ở trẻ nhỏ

Quá trình điều trị viêm xoang ở trẻ nhỏ cần đảm bảo nguyên tắc:

• Làm giảm các triệu chứng lâm sàng để cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống của trẻ.
• Kiểm soát nguyên nhân gây bệnh là các tác nhân gây nhiễm trùng như vi khuẩn, virus, nấm,…
• Phòng tránh các yếu tố gây dị ứng như phấn hoa, bụi nhà, khói thuốc lá,..
• Điều trị các bệnh nền như suy giảm miễn dịch, trào ngược dạ dày thực quản… và điều trị các bất thường giải phẫu mũi xoang nếu có.

Điều trị viêm xoang cấp ở trẻ nhỏ chủ yếu là điều trị nội khoa. Tùy vào từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ kê toa kháng sinh, thuốc chống sung huyết mũi giúp thông thoáng các lỗ xoang, Corticoid tại chỗ để giảm phù nề niêm mạc mũi xoang. Đồng thời làm ẩm mũi, làm lỏng dịch tiết giúp lông chuyển hoạt động tốt hơn, kết hợp rửa mũi, hút mũi hàng ngày.

Nếu trẻ bị tình trạng viêm mũi xoang mạn tính hoặc viêm mũi xoang cấp tính nhưng tái phát nhiều hơn 4-6 lần/năm thì cần đưa trẻ đi khám chuyên khoa tai mũi họng, tùy tình trạng mà trẻ có thể được chỉ định tiếp tục điều trị nội khoa hoặc phải can thiệp bằng phẫu thuật.

Các trường hợp có thể được chỉ định phẫu thuật là:

• Có dấu hiệu viêm xoang mạn tính trên hình ảnh trên phim CT Scan
• Viêm xoang tái phát nhiều hơn 6 lần trong một năm
• Trẻ bị chảy máu mũi, nghẹt mũi, mũi không ngửi được mùi, nhức đầu, chảy mủ tai, ù tai. Mủ nhầy ứ đọng trong mũi, mủ chảy xuống thành sau họng.
• Phát hiện mũi có các biến dạng về cấu trúc, polyp, VA phì đại,..

Trong các trường hợp phẫu thuật, cần áp dụng phẫu thuật bảo tồn hơn là tiệt căn. Trong quá trình phẫu thuật, nếu phát hiện có VA viêm hoặc quá phát, có thể kết hợp xử lý ngay trong ca mổ.

Trong quá trình điều trị viêm xoang ở trẻ nhỏ cần lưu ý:

• Tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ, không tự ý ngưng thuốc, đổi thuốc nếu chưa thông qua ý kiến bác sĩ. Tái khám theo lịch để bác sĩ theo dõi tiến triển của bệnh, thay đổi phác đồ điều trị nếu cần thiết.
• Giữ môi trường sống của trẻ sạch sẽ, thường xuyên lau dọn nhà cửa, tránh nuôi vật nuôi, hút thuốc lá trong nhà, giữ trẻ tránh xa các khu vực ô nhiễm, khói bụi. Cho trẻ mang khẩu trang khi ra đường để hạn chế hít khói bụi và các chất ô nhiễm khác.
• Tránh để trẻ hít thở không khí khô, tăng độ ẩm nơi bé sinh hoạt, học tập bằng các máy tạo độ ẩm.

Ngoài ra, cha mẹ cũng nên bổ sung thêm một số thực phẩm hỗ trợ có chứa thành phần lysine, các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như kẽm, crom, selen, vitamin nhóm B,… giúp đáp ứng đầy đủ nhu cầu về dưỡng chất đồng thời hỗ trợ hệ miễn dịch, tăng cường sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc các bệnh viêm đường hô hấp trên, viêm xoang, viêm phế quản, cảm cúm,…