PHÂN LOẠI CÁC LOẠI VIÊM XOANG THƯỜNG GẶP

Viêm xoang là một trong những bệnh viêm nhiễm đường hô hấp trên rất phổ biến hiện nay mà mọi đối tượng đều có khả năng mắc phải. Tuy nhiên, viêm xoang chỉ là thuật ngữ bao quát bởi căn bệnh này được chia thành nhiều loại khác nhau. Phân biệt đúng loại viêm xoang sẽ giúp người bệnh có được phương pháp điều trị bệnh phù hợp, tránh mất thời gian cũng như phòng bệnh chuyển biến sang giai đoạn nặng nề.

Phân loại viêm xoang dựa trên diễn biến của bệnh

Một trong những cách phân loại bệnh viêm xoang phổ biến nhất là dựa trên quá trình diễn biến và mức độ nghiêm trọng của bệnh. Điều này có thể hiểu, phân loại bệnh viêm xoang từ giai đoạn khởi phát đến bệnh tiến triển ở giai đoạn nặng nề. Theo đó, bệnh viêm xoang được chia thành các loại chính sau:

1. Viêm xoang cấp

Viêm xoang cấp (hay viêm xoang cấp tính) là một trong những loại phổ biến nhất của bệnh viêm xoang. Tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở lớp niêm mạc mũi xoang, đồng thời gây phù nề làm tắc nghẽn lỗ thông xoang, không khí và dịch tiết kém lưu thông. Thông thường, viêm xoang cấp sẽ diễn ra trong khoảng 4 tuần đầu, nếu kéo dài hơn thì đồng nghĩa với việc bệnh đã chuyển sang giai đoạn khác. Lúc này, người bệnh có thể xuất hiện một số triệu chứng như:

• Chảy nước mũi đặc nhầy, có màu vàng hoặc xanh, đôi khi có mùi hôi;
• Nghẹt mũi, sổ mũi gây khó thở, thở khò khè, nhất là vào buổi tối;
• Đau nhức vùng mũi, vùng mặt, đặc biệt là vào buổi sáng. Vị trí đau nhức nhiều có thể là má, vùng giữa lông mày;
• Một số triệu chứng khác: ù tai, đau tai, nhức đầu, sốt, cơ thể mệt mỏi,…

Nguyên nhân gây viêm xoang cấp tính có thể là do tiếp xúc với tác nhân dị nguyên bên ngoài môi trường như khói bụi, hóa chất, khí hậu lạnh,… Nguyên nhân phổ biến hơn có thể là do virus, vi khuẩn hay nấm,… biểu hiện qua những bệnh viêm nhiễm tại một số bộ phận có liên quan như viêm mũi, viêm họng, viêm amidan,… Ngoài ra, một số trường hợp khác có thể liên quan đến vấn đề bị dị ứng từ môi trường bên ngoài.

Viêm xoang cấp tính chỉ là giai đoạn đầu của bệnh viêm xoang nên người bệnh không nên quá lo ngại. Tuy nhiên, vì bệnh ở giai đoạn nhẹ nên người bệnh cần sớm điều trị triệt để nhằm phòng tránh tình trạng bệnh chuyển biến sang giai đoạn cấp tính cũng như khởi phát một số bệnh viêm nhiễm đường hô hấp khác.

2. Viêm xoang bán cấp

Viêm xoang bán cấp là loại viêm xoang có thời gian mắc bệnh kéo dài từ 4 – 12 tuần. Triệu chứng của viêm xoang bán cấp tuy không tiến triển nhanh như viêm xoang cấp tính nhưng nếu xét về mức độ nghiêm trọng là loại viêm xoang này nguy hiểm hơn. Ngoài những biểu hiện thông thường của viêm xoang, người bệnh còn gặp thêm triệu chứng ho dai dẳng, ho lâu ngày không khỏi, đau nhức nhiều vùng mắt, cơ thể mệt mỏi kéo dài, đôi khi đau răng, ê buốt răng.

Viêm xoang bán cấp nếu không sớm nhận biết và điều trị đúng phương pháp có khả năng bệnh phát triển thành viêm xoang mãn tính. Lúc đó, việc điều trị trở nên khó khăn và tốn kém hơn nhiều, thậm chí khởi phát ít nhiều biến chứng nguy hiểm.

3. Viêm xoang mãn tính

Viêm xoang mãn tính là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở các mô xoang trong khoang mũi kéo dài hơn 12 tuần. Tình trạng này có thể làm gián đoạn hoạt động dẫn lưu dịch, chất nhầy bên trong xoang mũi ứ đọng nhiều và khó thoát ra ngoài, từ đó khởi phát các triệu chứng lâm sàng. Một số triệu chứng thường gặp như:

• Chất dịch nhầy ứ đọng nhiều trong khoang mũi dẫn đến tình trạng dịch chảy ngược ra mũi hoặc họng;
• Khó thở, nhất là khi ngủ và có xu hướng thở bằng miệng;
• Tắc nghẽn mũi hoàn toàn;
• Đau vùng trán, mũi, mắt, có cảm giác nặng mặt;
• Suy giảm khứu giác và vị giác;
• Một số triệu chứng khác: ho nhiều vào ban đêm, hôi miệng, buồn nôn, nôn, đau họng, cơ thể mệt mỏi, đau đầu dữ dội, suy giảm thị lực,…

Nếu viêm xoang cấp tính chủ yếu khởi phát do các tác nhân gây dị ứng hay sự xâm nhập của vi khuẩn, virus thì viêm xoang mãn tính lại bắt nguồn từ chính các yếu tố bên trong cơ thể. Điển hình là do polyp mũi, lệch vách ngăn mũi, chấn thương trên mặt tác động đến xoang mũi hay ảnh hưởng từ một số bệnh lý khác. Ngoài ra, còn có sự góp mặt của nhiều yếu tố khác khiến bệnh tình trở nặng như rối loạn hệ thống miễn dịch, có tiền sử mắc bệnh hen suyễn, sinh sống trong môi trường bị ô nhiễm.

Và hiển nhiên, bệnh viêm xoang mãn tính sẽ nguy hiểm hơn nhiều so với giai đoạn cấp tính. Có thể hiểu một cách đơn giản, viêm xoang mãn tính là kết quả của bệnh viêm xoang cấp tính không sớm điều trị hoặc phương pháp điều trị không phù hợp. Theo chuyên gia, tuy không phải là bệnh lý quá nghiêm trọng nhưng nếu không điều trị kịp thời thì có khả năng cao người bệnh đối mặt với những biến chứng nguy hiểm như: viêm màng não, suy giảm thị lực, mất khứu giác tạm thời, sụt cân nghiêm trọng,…

4. Viêm xoang tái phát

Viêm xoang tái phát là một loại viêm xoang không tuân thủ theo quy luật nào. Đúng với tên gọi, chúng có xu hướng tái phát nhiều lần trong năm khi gặp điều kiện thích hợp hay tiếp xúc với tác nhân dị nguyên.

So với các bệnh viêm xoang đã được đề cập, viêm xoang tái phát có triệu chứng rõ ràng hơn hẳn. Không những vậy, chúng còn tiến triển dai dẳng và kéo dài trong nhiều ngày liền, thậm chí là vài tuần. Đối với việc điều trị, viêm xoang tái phát khó điều trị dứt điểm nên cần người bệnh có sự kiên trì nhất định, tuyệt đối không được bỏ dở giữa chừng.

Phân loại viêm xoang dựa trên cấu trúc xoang

Ngoài việc phân loại viêm xoang sự trên diễn biến của bệnh, căn bệnh này còn được phân loại dựa trên cấu trúc của xoang. Về bản chất, xoang là thuật ngữ chỉ những hốc xương rỗng thuộc khối xương mặt, nằm ở vị trí thông với hốc mũi. Tình trạng viêm nhiễm có thể xuất hiện bất kỳ vị trí nào của xoang. Phổ biến nhất là các vị trí xoang sau:

1. Viêm xoang sàng

Viêm xương sàng là tình trạng viêm nhiễm xảy ra tại xương sàng – nằm ở ngay dưới trán, trên hốc mũi và giữa hai mắt. Dựa vào vị trí giải phẫu, các chuyên gia đã chia căn bệnh này thành 2 thể nhỏ, bao gồm:

• Viêm xoang sàng trước: Tình trạng viêm kích hoạt tại ngay xoang nằm giữa xoang trán và xoang mũi, hốc mắt và hốc mũi. Điều này khiến cho dịch tiết bị ứ đọng nhiều và gây ra tình trạng khó thở, đau nhức vùng mũi và mắt;
• Viêm xoang sàng sau: Tình trạng viêm kích hoạt ở vị trí xoang nằm ở phía sau gáy, sau xoang sàng trước. Ở dạng này, dịch nhầy trong mũi có thể bị đẩy xuống cổ họng, từ đó gây ra tình trạng vướng cổ họng, đau họng.

Triệu chứng đặc trưng của viêm xoang sàng là cơn đau nhức âm ỉ vùng mặt và lan rộng sang đỉnh đầu. Ngoài ra, bệnh nhân còn có thể bị ù tai, chóng mặt, hoa mắt, đờm tụ nhiều ở cổ họng, hôi miệng, tắc nghẹt mũi, chảy dịch mũi, suy giảm, thị lực,… Những triệu chứng này có thể khởi phát do thời tiết thay đổi đột ngột, hệ miễn dịch của cơ thể bị suy yếu, cấu trúc các hốc xoang bất thường, có tiền sử mắc bệnh đường hô hấp,… Ngoài ra, còn nhiều yếu tố tác động khác cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Viêm xoang sàng không phải bệnh lý quá nguy hiểm hay đe dọa đến tính mạng con người. Nhưng căn bệnh này có xu hướng tiến triển dai dẳng và dễ chuyển biến sang giai đoạn mãn tính nếu không sớm điều trị dứt điểm. Thậm chí, bệnh nhân có thể đối mặt với một số biến chứng nguy hiểm như biến chứng ở mắt (viêm nề ổ mắt, viêm mí,…), biến chứng đường hô hấp (viêm họng, áp xe thành họng, ung thư vòm họng,…), viêm tĩnh mạch hang,…

2. Viêm xoang trán

Xoang trán nằm ở vị trí cao nhất trong hệ thống xoang mặt, ở ngay phía dưới ổ mắt. Hốc xoang này được ngăn cách với não với vách xương và thông với mũi qua ống trán – mũi. Nếu xoang trán bị kích hoạt viêm nhiễm thì triệu chứng mà phần lớn bệnh nhân có thể gặp phải là đau nhức ở vùng xung quanh mắt và trán, đôi khi cơn đau lan đến ổ mắt, dọc cung lông mày và sang cả hai bên thái dương. Ngoài cơn đau nhức, bệnh nhân còn có khả năng gặp kèm thêm một số triệu chứng khác như chảy nước mắt.

Thực tế cho thấy, viêm xoang trán có xu hướng xuất hiện nhiều khi thời tiết thay đổi thất thường hoặc theo mùa. Trường hợp này gặp nhiều nhất ở các đối tượng nhạy cảm, cơ địa dễ bị dị ứng.

So với các loại viêm xoang khác thì viêm xoang trán được cho là bệnh lý có mức độ nghiêm trọng hơn cả. Bởi bệnh lý này có thể tác động xấu đến nội sọ. Một số biến chứng có khả năng người bệnh mắc phải như viêm ngoài màng cứng, viêm não, áp xe não, huyết khối tĩnh mạch xoang hang,… Hầu như, các biến chứng nội sọ đều khiến cho người bệnh bị rối loạn ý thức và có biểu hiện của thần kinh khu trú. Nếu không sớm thăm khám và điều trị, có thể để lại di chứng thần kinh, nguy hiểm hơn là đe dọa đến tính mạng.

3. Viêm xoang bướm

Xoang bướm là hốc xoang thuộc nhóm xoang sau, có vị trí nằm sâu dưới nền sọ và có mối quan hệ với phần sau của ổ mắt, xoang tĩnh mạch hang, tuyến yên và dây thần kinh thị giác. Và đây cũng chính là xoang nằm sâu nhất trong tất cả các xoang. Lúc này, có thể hiểu viêm xoang bướm là tình trạng viêm nhiễm được kích hoạt tại ngay xoang này.

Trên thực tế, triệu chứng của viêm xoang bướm thường không rõ ràng song dễ gây ảnh hưởng đến các cơ quan khác. Đa phần bệnh nhân sẽ xuất hiện các triệu chứng gần giống như các bệnh viêm xoang khác như: nhức đầu, đau từ vùng hốc mắt lan ra vùng thái dương, nghẹt mũi, khó thở, chảy dịch mũi, giảm khứu giác, sốt cao, thị lực giảm,…

Vì xoang bướm có vị trí khác đặc biệt nên rất nguy hiểm nếu không điều trị từ sớm. Hơn thế nữa, vì có vị trí khá sâu nên việc điều trị dứt điểm khá khó khăn và dễ gây biến chứng. Thậm chí, bệnh kéo dài lâu ngày có thể gây ra hiện tượng bào mòn xương, viêm xương, ảnh hưởng đến thị lực, hệ hô hấp,…

4. Viêm xoang hàm

Vị trí của xoang hàm là nằm ngay hai bên má và hướng về cánh mũi. Xoang hàm bao gồm các hốc xoang nằm quanh vùng mắt và hai bên má. Bao phủ bề mặt các xoang này là lớp niêm mạc. Nếu lớp niêm mạc này bị viêm thì đồng nghĩa xoang hàm cũng bị kích hoạt tình trạng viêm nhiễm.

Đau dữ dội hai bên gò má là một trong những triệu chứng phổ biến của bệnh viêm xoang hàm. Triệu chứng này khởi phát do lớp niêm mạc bị nhiễm khuẩn sẽ có biểu hiện sưng tấy, hình thành viêm nhiễm và kèm theo dịch mủ, từ đó gây nghẹt mũi và gây đau nhức.

Nhận định từ chuyên gia y tế, viêm xoang hàm có thể chia thành 3 thể nhỏ, bao gồm viêm mủ xoang hàm do răng, viêm xoang hàm cấp tính và viêm xoang hàm mãn tính. Trong đó, nguyên nhân chủ yếu gây ra bệnh viêm xoang hàm là do các vấn đề liên quan đến răng miệng. Tình trạng này gặp phải nhiều nhất ở các đối tượng bị sâu răng, nhiễm trùng răng miệng,… nhưng không điều trị dứt điểm.

Hơn thế, các chuyên gia còn cho biết, viêm xoang hàm nếu không sớm có phương pháp khắc phục phù hợp thì có khả năng cao gây ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đời sống thường ngày. Nguy hiểm hơn là khởi phát nhiều biến chứng nguy hiểm khác như: viêm tắc tĩnh mạch xoang, áp xe ổ mắt, suy giảm trí nhớ, viêm lây lan sang các xoang cạnh kề,…

5. Viêm đa xoang

Hiểu một cách đơn giản, viêm đa xoang là tình trạng các hốc xoang bị kích hoạt phản ứng viêm nhiễm. Tình trạng này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến gò má, mắt, vùng trán và mũi cùng lúc. Nguyên nhân chính gây viêm đa xoang có thể là do dị ứng, yếu tố môi trường, cấu trúc xương mũi, hệ miễn dịch suy giảm hoặc xuất phát từ các bệnh về đường hô hấp.

Triệu chứng thường gặp của viêm đa xoang gần giống như các loại viêm xoang khác. Điển hình nhất là tình trạng nghẹt mũi, chảy nước mũi, sổ mũi, đau vùng thái dương, đau trán, đau nặng đầu, cơ thể mệt mỏi, ăn uống không ngon miệng, thị lực suy giảm,…

Viêm đa xoang là một dạng nhiễm trùng xoang tương đối nguy hiểm nhưng có khả năng cải thiện theo thời gian mà không cần đến sự can thiệp của y khoa. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, người bệnh cần chủ động thăm khám từ sớm để tránh các rủi ro không may khởi phát. Song, việc điều trị không dứt điểm, lượng dịch mủ có thể chảy sang các cơ quan lân cận và gây viêm nhiễm tại ngay vị trí đó. Thậm chí, bệnh có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm như: viêm màng não, nhiễm trùng não, nhiễm trùng mắt, làm ảnh hưởng đến thị lực, viêm tủy xương, nhiễm trùng xương sọ, polyp mũi,…

Bài viết đã đề cập các loại viêm xoang thường gặp và cách nhận biết. Hy vọng những thông tin đã được chia sẻ sẽ giúp cho bạn đọc và đặc biệt là bệnh nhân biết rõ hơn tình trạng viêm xoang hiện tại bản thân. Từ đó có phác đồ điều trị phù hợp, phòng tránh tình trạng điều trị sau phương pháp gây tốn thời gian và tiền bạc. Song, nếu không biết rõ loại viêm xoang là bản thân mắc phải, bạn nên chủ động thăm khám tại các đơn vị có chuyên khoa tai mũi họng uy tín.